Η συμμετοχή στην άσκηση παρέχει την ευκαιρία στους συμμετέχοντες να αποκομίσουν πολλαπλά οφέλη (σωματικά, κοινωνικά και ψυχολογικά). Έχουν γίνει από παλαιότερα χρόνια πολλές μελέτες οι οποίες αποδεικνύουν τα οφέλη της άσκησης στη ψυχική υγεία και συγκεκριμένα στην κατάθλιψη.

Με τον όρο άσκηση εννοούμε κάθε δραστηριότητα ή συστηματική κίνηση του σώματος η οποία έχει κάποια χρονική διάρκεια, χαμηλότερα επίπεδα ανταγωνισμού, και στην οποία εμπλέκονται, κυρίως, μεγάλες μυϊκές ομάδες του σώματος (Berger, Pargman, & Weinberg, 2007). Οι παράμετροι που χαρακτηρίζουν την άσκηση είναι η διάρκεια και η ένταση στην οποία πραγματοποιείται. Τα είδη της άσκησης μπορούν να διαχωριστούν σε κλειστού (προβλεπόμενου τύπου) ή ανοιχτού χώρου (τα οποία επηρεάζονται ή όχι από εξωτερικούς παράγοντες όπως οι καιρικές συνθήκες), σε σταθερής ή εναλλασσόμενης έντασης, σε μικρής ή μεγάλης διάρκειας, σε ασκήσεις που απαιτούν κάποια τεχνική ικανότητα ή σε απλούστερης μορφής (ACSM). Για παράδειγμα το τζόκινγκ, το κολύμπι, η γιόγκα και η ποδηλασία σε σταθερό ποδήλατο είναι υψηλά προβλεπόμενες δραστηριότητες, οι οποίες διευκολύνουν τους συμμετέχοντες να μη δίνουν προσοχή στο περιβάλλον και να αποδεσμεύονται από αυτό ενώ ασκούνται. Οι κλειστές δραστηριότητες παρέχουν ευκαιρίες για απομόνωση, παρατήρηση και συλλογισμό (Berger, 1994). Η άσκηση σε ανοιχτό χώρο ή αλλιώς υπαίθρια αναψυχή περιλαμβάνει κάποια μορφή αλληλεπίδρασης μεταξύ των συμμετεχόντων και του περιβάλλοντα χώρου (Miles & Priest, 1990).

Η άσκηση σχετίζεται άµεσα µε την βελτίωση της ψυχικής υγείας των ατόµων όλων των ηλικιών. Τα άτομα όταν συμμετέχουν σε φυσικές δραστηριότητες νιώθουν ευχάριστα, ιδιαίτερα όταν δεν κουράζονται πολύ, όταν η δραστηριότητα τους αρέσει ή όταν γίνεται σε κατάλληλες συνθήκες. Για να υπάρξουν θετικές μεταβολές στην ψυχική διάθεση, θα πρέπει να προσαρμόζεται η ένταση της άσκησης στο επίπεδο των ασκουμένων. Οι μορφές άσκησης που προκαλούν τη μεγαλύτερη ευχαρίστηση στα άτομα είναι εκείνες που περιέχουν τα εξής χαρακτηριστικά: παράγουν ρυθμική διαφραγματική αναπνοή, περιλαμβάνουν ελάχιστο ανταγωνισμό, είναι ελεγχόμενες και προβλεπόμενες δραστηριότητες και περιέχουν ρυθμικές επαναλαμβανόμενες κινήσεις (Weinberg & Gould (2007). Αντιθέτως, τα αθλήματα ρίσκου, η πολύωρη, εξαντλητική, υπερβολική, καθημερινή και έντονη άσκηση πέρα από τις δυνατότητες του ατόμου και ο ανταγωνιστικός αθλητισμός δεν ενδείκνυνται για τις περισσότερες κατηγορίες του πληθυσμού. (Wipfli, Rethorst & Landers (2008).

Η πιο πειστική απόδειξη για τα ψυχολογικά οφέλη της άσκησης σε κλινικούς ασθενείς προέρχεται από την έρευνα που εξετάζει την κλινική κατάθλιψη. Ο Μather (2002) μελέτησε ένα δείγμα ασθενών με κλινική κατάθλιψη που είχαν πάρει αντικαταθλιπτικά χάπια και συμμετείχαν σε σεμινάρια αγωγής υγείας και ένα άλλο που έκανε μόνο φυσική άσκηση. Μετά από δέκα εβδομάδες το δείγμα που έκανε φυσική δραστηριότητα είχε περισσότερα θετικά αποτελέσματα από το άλλο δείγμα της φαρμακευτικής θεραπείας. Οι Blumenthal et al (2002) βρήκαν ότι η μέτριας έντασης άσκησης είναι εξίσου αποτελεσματική όσο η φαρμακευτική θεραπεία. Πρέπει να σημειωθεί ότι σε περιπτώσεις όπου η κατάθλιψη έχει πάρει βαρία μορφή, η άσκηση αποτελεί βοηθητικό μέσο για τον περιορισμό ή παύση της φαρμακευτικής αγωγής (Seefeldt  1986).

Οι περισσότερες μελέτες οι οποίες έχουν μελετήσει τα αντικαταθλιπτικά αποτελέσματα της άσκησης έχουν εφαρμόσει αεροβικά προγράμματα όπως το περπάτημα και το τζόκινγκ. Η ερευνητική ομάδα του James Blumenthal στο πανεπιστήμιο Duke των HΠΑ σε έρευνα που διεξήγαγε χρησιμοποίησε την αερόβια άσκηση για 16 εβδομάδες σαν μοναδική θεραπεία για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης και συνέκρινε τα αποτελέσματα της άσκησης με αυτά της χορήγησης αντικαταθληπτικού φαρμάκου καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η αερόβια άσκηση έχει παρόμοια ποσοστά με την φαρμακευτική αγωγή στην μείωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Σε μελέτες που οι ερευνητές σύγκριναν την αεροβική και μη αεροβική άσκηση   (βελτίωση της μυϊκής δύναμης, ευλυγισίας και χαλάρωσης) τα πειραματικά δείγματα των ασθενών είχαν τα ίδια θετικά αποτελέσματα (Θεοδωράκης, 2010). Λίγες έρευνες έχουν εξετάσει τα αντικαταθλιπτικά αποτελέσματα της άσκησης με αντιστάσεις (Dunn, 2001).

Όπως φαίνεται από μετά-αναλυτικές μελέτες τα καλύτερα αποτελέσματα για τη βελτίωση της κατάθλιψης έρχονται μετά από 20 εβδομάδες πραγματοποίησης φυσικής δραστηριότητας (North, 1993). Σημαντικός παράγοντας για την βελτίωση της κατάθλιψης είναι και το περιβάλλον πραγματοποίησης της άσκησης. Καταθλιπτικά άτομα  τα οποία ασκούνται σε ομάδες απολαμβάνουν την κοινωνική αποδοχή και την ομαδικότητα η οποία απουσιάζει από την καθημερινή ζωή. Τέλος, το American College or Sport Medicine (1998) συστήνει ότι τα άτομα με κατάθλιψη πρέπει να ασκούνται 20 έως 60 λεπτά με συνεχόμενη είτε διακοπτόμενη αεροβική δραστηριότητα. Άλλοι πάλι ερευνητές υποστηρίζουν (Craft, 1997) ότι η επίδραση της διάρκειας της άσκησης δεν έχει καμία σημασία στη βελτίωση της κατάθλιψης.

πηγές:

Παπαγεωργίου, Ε.Γ. (2009). Ψυχιατρική (2η εκδ.) Αθήνα: Παρισιανού

Παπανικολάου, Π. (2009). Νευρολογία-Ψυχιατρική. Αθήνα: Οργανισμός εκδόσεως διδακτικών βιβλίων

Richardson, C.R., Faulkner, G., McDevitt, J., Skrinar, G.S., Hutchinson, D.S., & Piette, J.D. (2005). Integrating physical activity into mental health services for persons with serious mental illness. Psychiatric Services, 56 (3), 324-331. doi: 10.1176/appi.ps.56.3.324

Taylor, CB., Sallis, JF., & Needle, R. (1985). The relation of physical activity and exercise to mental health. Public Health Repοrts, 100 (2), 195-202. Retrieved at 17 November 2015, from http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3920718

Τσιαντούλα, Ε., Τσιαντούλα, Λ., Πατσιαούρας, Α., & Κοκαρίδας, Δ. (2012). Φυσική άσκηση & Κατάθλιψη. Διεπιστημονική φροντίδα υγείας, 4 (3) , 83-90. Ανακτήθηκε 6 Νοεμβρίου 2015, από http://www.inhealthcare.gr/article/el/fusiki-askisi-katathlipsi

Χρόνη, Σ., & Ζουρμπάνος, Ν. (2001). Ψυχολογικά οφέλη υπαίθριας αναψυχής. Φυσική δραστηριότητα και ποιότητα ζωής. Ανακτήθηκε 6 Νοεμβρίου 2015, από http://lab.pe.uth.gr/psych/images/stories/publications/Leisure_benefits_in_outdoors.pdf

Wipfli, B., Rethorst, C., & Landers, W. (2008). The anxiolytic effects of exercise: A meta-analysis of randomized trials and dose–response Analysis. Journal of Sport & Exercise Psychology, 30, 392-410